Cofnięta żuchwa to nabyta wada zgryzu. Oznacza to, że wykształca się dopiero w ciągu pierwszych kilku lat życia. Można ją dostrzec u dzieci w wieku przedszkolnym, choć nie zawsze jest tak zauważalna, jak w przypadku dorosłych pacjentów. Cofnięta żuchwa wymaga leczenia ortodontycznego.
Cofnięta żuchwa, czyli dotylne wady zgryzu
Dotylne wady zgryzu należą do najczęściej występujących wad. Warto podkreślić, że tyłozgryz nie jest tym samym, co tyłożuchwie! W pierwszym przypadku mówimy o cofnięciu dolnego łuku zębowego względem górnego. Natomiast tyłożuchwie charakteryzuje się cofnięciem całej żuchwy względem szczęki. Leczenie dotylnych wad zgryzu zależy od stopnia nasilenia wady, wieku pacjenta oraz parametrów kostnych i zębowych. Charakterystyczną cechą dla osób posiadających cofniętą żuchwę jest widoczna wypukłość okolicy pod nosem, a także spłaszczona i cofnięta broda.
Przyczyny nieprawidłowej anatomii żuchwy
- wady postawy, np. zaburzenie wygięcia kręgosłupa na odcinku szyjnym
- nieprawidłowe nawyki związane z zasysaniem dolnej wargi czy ssaniem kciuka
- niewłaściwe ułożenie dziecka podczas karmienia piersią i/lub butelką
- układanie dziecka do snu z odgiętą do tyłu głową
- zbyt wczesna wymiana zębów mlecznych na stałe (szczególnie dolnych siekaczy)
- niedobór witaminy D (krzywica)
- ciągłe oddychanie przez usta
- niemowlęcy typ połykania
- obgryzanie paznokci i/lub ołówków
Cofnięta żuchwa – jak ją rozpoznać?
U niektórych dzieci, już we wczesnym dzieciństwie tyłożuchwie lub tyłozgryz będą zauważalne. Co jednak, kiedy na pierwszy rzut oka nie widać wady zgryzu? Właśnie dlatego warto chodzić na konsultację do dentysty już od 2 roku życia. Im szybciej lekarz zdiagnozuje wadę zgryzu, tym większa szansa na jej całkowite wyleczenie (czasami nawet bez konieczności operacji w późniejszym wieku). U większości dorosłych pacjentów wadę zgryzu widać bez otwierania jamy ustnej. Najczęstszymi symptomami jest cofnięcie i wywinięcie dolnej wargi.
Cofnięta żuchwa – rodzaje tyłożuchwia
- Tyłożuchwie czynnościowe – objawia się cofniętym ustawieniem żuchwy, bez zmian w jej budowie. Często wynika z przewagi mięśni cofających. Widoczna jest cofnięta bródka, przy jednoczesnym dodatnim teście czynnościowym (żuchwa ustawiona w sposób, który poprawia rysy twarzy).
- Tyłożuchwie morfologiczne, tzw. retrogenia – doprzedni wzrost żuchwy został zatrzymany, co sprawia, że bródka jest spłaszczona i cofnięta, a dolny odcinek twarzy jest wydłużony. Często występuje duża odległość między siekaczami, która jest przyczyną wady wymowy (seplenienie). Test czynnościowy jest ujemny.
Rodzaje i objawy tyłozgryzu
- Tyłozgryz całkowity – dolny łuk zębowy jest w całości cofnięty, w stosunku do górnego łuku. Osobę posiadającą taką wadę zgryzu charakteryzuje pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej i wywinięcie dolnej wargi.
- Tyłozgryz rzekomy – powstaje w momencie, gdy szczęka rozwija się szybciej niż czaszka. Dolny łuk zębowy oraz żuchwa mają prawidłową budowę. Cechą charakterystyczną jest wysunięcie okolicy podnosowej i górnej wargi
- Tyłozgryz częściowy – tylko dolne przednie zęby są cofnięte, natomiast trzonowe i przedtrzonowe są umiejscowione prawidłowo.
Cofnięta żuchwa – leczenie
Leczenie nieprawidłowego ułożenia żuchwy może trwać nawet kilka lat. Podstawową metodą leczenia jest korekcja żuchwy za pomocą stałego lub ruchomego aparatu ortodontycznego. Jego zadanie polega na rozbudowaniu dolnego łuku zębowego tak, by wyrównał się względem górnej szczęki. Średni czas leczenia wynosi 2 lata. W zaawansowanych przypadkach może być konieczne usunięcie niektórych zębów lub operacja żuchwy, podczas której lekarz nada jej prawidłowy kształt i położenie. W leczeniu najważniejsza jest prawidłowa diagnostyka. Pierwszą rzeczą, na którą zwraca uwagę dentysta jest to, czy zęby stykają się w prawidłowy sposób.
Osteogeneza dystrakcyjna
To zabieg stosowany w przypadku tyłożuchwia morfologicznego. Polega na ponownym uformowaniu tkanki kostnej, znajdującej się między dwoma odłamami kości, które są stopniowo oddalane od siebie, przy pomocy aparatu ortodontycznego. Pomiędzy tymi odłamami powstaje skrzep, a gojenie przypomina proces gojenia złamanej kości. Kontrolowane wydłużanie kości trwa kilka miesięcy. Po udanym zabiegu należy założyć stały aparat ortodontyczny, by odpowiednio ustawić zęby. Koszt takiej operacji to kilka-kilkanaście tysięcy złotych.
Osteotomia żuchwy
To zabieg chirurgiczny polegający na przecięciu dolnej żuchwy i dopasowaniu jej w odpowiednim miejscu. Operację poprzedza kilkuletnie leczenie ortodontyczne. Głównym celem jest poprawa kształtu i funkcjonowania stawu szczękowo-żuchwowego. Zabieg stosuje się zarówno w przypadku tyłożuchwia, jak i przodożuchwia (zwanego progenią). Operacja przeprowadzona jest w znieczuleniu ogólnym, a efektami zabiegu możemy się cieszyć po około 9-12 miesiącach.
Ćwiczenia wad dotylnych
Głównym celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni, które odpowiadają za prawidłowe wysuwanie żuchwy. Najlepiej wykonywać je przed lustrem, ponieważ pozwoli to kontrolować prawidłowe wykonanie. Jednym z ćwiczeń, polecanych do tyłozgryzu jest ćwiczenie Rogersa, które wygląda następująco: pacjent odchyla głowę i ręce do tyłu, przy równoczesnym prostowaniu ciała. Następnie kilka razy wysuwa maksymalnie żuchwę do przodu. Kolejnym ćwiczeniem na żuchwę jest wysuwanie dolnych siekaczy tak, by zęby delikatnie przytrzymywały górną wargę. Następnie zaczynamy „czesać” napiętą górną wargę dolnymi siekaczami.
Cofnięta żuchwa – podsumowanie
Tyłożuchwie należy do wad nabytych. Tylko w nielicznych przypadkach jego przyczyną jest obciążenie genetyczne, które powoduje, że dziecko rodzi się z cofniętą żuchwą. Najczęściej pojawia się w pierwszych latach życia, głównie przez nieuwagę rodziców, tzn. przez niewłaściwą pozycję podczas karmienia oraz snu. Jeśli zauważysz nieprawidłowości anatomiczne u swojego dziecka, koniecznie udaj się do lekarza. Ortodonta najprawdopodobniej dokona operacyjnego wysunięcia żuchwy do przodu, a następnie założy stały aparat, którego zadaniem będzie stabilizacja nowego położenia dolnych zębów.
Może Cię także zainteresować:
- Jak wady zgryzu wpływają na jakość życia? Jak leczyć zaburzenia zgryzu? Oto najważniejsze informacje
- Krzywy zgryz u dziecka – jakie są jego przyczyny? Sprawdź, jakie wady zgryzu u dzieci pojawiają się najczęściej!
- Rozpoznanie i leczenie tyłozgryzu u dorosłych i dzieci. Jak radzić sobie z wadami zgryzu?
- Boczne przemieszczenie żuchwy – przyczyny, rodzaje i korekta
- Zgryz przewieszony – co to za wada zgryzu? Sprawdź, jak przebiega leczenie tej nieprawidłowości!
- Przeskakująca żuchwa – przyczyny dolegliwości i leczenie
- Zgryz krzyżowy – czym się wyróżnia? W jaki sposób można leczyć taką wadę zgryzu?
