Próchnica nie jest jedynie defektem estetycznym, ponieważ to poważna choroba wywołana przez bakterie. Proces demineralizacji zębów prowadzi bowiem do całkowitego rozpadu ich struktury. Zęby z próchnicą to problem wielu osób. Czy da się go zwalczyć? Leczenie można podjąć w każdym momencie, chociaż najlepiej zrobić to oczywiście po zaobserwowaniu pierwszych niepokojących symptomów. Na wystąpienie objawów narażone są zwłaszcza dzieci i młodzież, dlatego tak istotne są regularne wizyty u stomatologa i prawidłowa higiena jamy ustnej. Sprawdź, co jeszcze warto wiedzieć!
Czym jest próchnica?
Próchnica jest chorobą i stanowi dość częsty problem stomatologiczny. Odpowiadają za nią bakterie streptokoki, które mają zdolność do wytwarzania kwasów. Dzieje się to w wyniku metabolizowania cukrów pochodzenia zewnątrz i wewnątrzustrojowego. Kwaśne środowisko, które powstaje, powoduje demineralizację szkliwa. Wyjątkowo negatywnie działają pod tym względem na zęby na przykład słodzone napoje gazowane (zawierające niekiedy takie substancje jak E150d). W efekcie zęby pozbawione są naturalnej ochrony, a bakterie mogą wnikać do ich głębokich warstw. Innym problemem powodowanym przez te bakterie jest powstawanie płytki nazębnej, która doprowadza do stanów zapalnych przyzębia.
Rodzaje próchnicy
Można wyróżnić następujące rodzaje próchnicy:
- przewlekła – cierpią na nią najczęściej osoby dorosłe;
- ostra – dotyka zazwyczaj młode osoby, z szerokimi kanalikami zębinowymi, u których nie nastąpił jeszcze proces pełnej mineralizacji szkliwa;
- zatrzymana – choroba w fazie remisji. Da się ją powstrzymać w wyniku intensywnych zabiegów higienicznych, polegających na usuwaniu próchnicy.
Klasyfikacja próchnicy ze względu na obraz kliniczny
Ze względu na obraz kliniczny wyróżnia się próchnicę:
- pierwotną – pojawia się po raz pierwszy;
- wtórną – ujawnia się obok wypełnienia albo korony protetycznej;
- nawrót próchnicy – występuje pod wypełnieniem lub protetyczną koroną;
- nietypową – pojawia się w zębie, w którym miazga uległa martwicy lub została usunięta w trakcie zabiegów stomatologicznych;
- ukrytą – rozwija się na powierzchni żującej, pod szkliwem, które makroskopowo wygląda na zdrowe. Jest wykrywana jedynie na zdjęciach radiologicznych,
- kwitnącą – objawia się szybkim postępowaniem patologicznych zmian na wielu zębach jednocześnie. Ubytek próchnicowy może być bardzo znaczny, w efekcie odczuwana jest nadwrażliwość na skrajne, czyli zimne i gorące bodźce;
- butelkową – jest to postać kwitnąca, która występuje u dzieci;
- korzenia – rozwija się w odsłoniętych korzeniach zębów na powierzchniach językowych, policzkowych oraz stycznych.
Jakie są przyczyny próchnicy?
Zastanawiasz się, jakie są przyczyny próchnicy? Wyróżnia się następujące czynniki, które wpływają na rozwój zmian próchniczych:
- wysokowęglowodanowa dieta bogata w cukry proste;
- częste podjadanie;
- obecność drobnoustrojów, które w płytce nazębnej zamieniają węglowodany na kwasy;
- brak właściwej higieny jamy ustnej;
- wrażliwość szkliwa na odwapnienie;
- unikanie jedzenia twardych pokarmów, które oczyszczają zęby i zwiększają ilość śliny.
Wymienione powyżej czynniki współdziałają ze sobą, w efekcie wpływając na rozwój zmian. Próchnica to choroba, która swoją genezę ma w zaburzeniu równowagi procesów demineralizacji i remineralizacji. Przebiegają one naprzemiennie w obiegu ślina/płytka nazębna/szkliwo.
Objawy próchnicy
W wyniku przedostania się bakterii w głąb zęba odczuwalne są przykre dolegliwości bólowe, a także nadwrażliwość zęba na zimne i gorące bodźce. To powinien być pierwszy sygnał, żeby udać się do dentysty. Jeśli na szkliwie pojawią się ciemne plamki próchnicowe, jest to równoznaczne z koniecznością rozpoczęcia leczenia próchnicy. Nowoczesna stomatologia ma wielkie możliwości i szybka reakcja może zagwarantować, że ząb zostanie uratowany. W najgorszym wypadku, w wyniku ignorowania objawów, próchnica zacznie się rozwijać i przenikać do miazgi zębowej. Stan zapalny, który może się wówczas pojawić, będzie trudny do zahamowania. Wtedy też pojawić się może pulsujący ból zęba. Oto najważniejsze objawy, które powinny wzbudzić niepokój i skłonić do wizyty w klinice dentystycznej i rozpoczęcia leczenia:
- nadwrażliwość na ciepło, zimno, a także słodki i kwaśny smak;
- ubytki w zębach;
- uczucie nieświeżego oddechu, przykry zapach z ust;
- tkliwość podczas szczotkowania i przeżuwania;
- ból zębów – wszystkich lub miejscowo tylko jednego;
- przebarwienia, plamy na uzębieniu.
Etapy rozwoju próchnicy
Próchnica rozwija się powoli lub dynamicznie, w zależności od stopnia zaostrzenia zmian. Jej przebieg nie zawsze wygląda tak samo. Wiele zależy od podjętego leczenia. Podział ze względu na stadium rozwoju prezentuje się następująco:
- Próchnica początkowa – pojawia się na pierwszym etapie rozwoju próchnicy. Jeśli jest wcześnie zdiagnozowana, będzie w pełni odwracalna.
- Etap powierzchniowy – następuje ubytek w szkliwie na powierzchni zęba, dochodzi do nieodwracalnych zmian w tkankach zęba.
- Etap średni – zmiany docierają do zębiny, przybiera ona barwę brązową lub czarną.
- Próchnica głęboka – ubytek jest znaczny, dociera do miazgi zębowej. Ból jest mocno nasilony. W konsekwencji może dojść nawet do obumarcia zęba i bolesnego stanu zapalnego w obrębie przyzębia przyszczytowego.
Leczenie próchnicy zębów
Z próchnicą nie wolno zwlekać, na nic się zdadzą domowe sposoby na ból zęba. Do zaplanowania kompleksowego działania konieczna jest diagnoza stanu uzębienia i tego, jak zaawansowane są zmiany próchnicowe. Im większe jest zniszczenie tkanek i silniejsza próchnica, tym bardziej intensywne będzie jej leczenie. Główne założenia walki z tą chorobą zębów obejmują usunięcie zajętej tkanki i zastąpienie jej wypełnieniem. Jeśli próchnica jest bardzo głęboka i doszło już do powstania stanu zapalnego miazgi zęba lub do jej martwicy, niezbędne może się okazać leczenie kanałowe oraz założenie plomby. Rozwiązaniem stosowanym w ostateczności jest usunięcie zęba.
Zapobieganie próchnicy
Profilaktyka próchnicy jest bardzo istotna. Przeciwdziałać jej powinno się już w wieku dziecięcym. Niezwykle ważna jest zmiana nawyków żywieniowych. W jadłospisie powinno znajdować się dużo produktów mlecznych i warzyw. Bardzo istotne jest też uwzględnienie w diecie twardych, włóknistych i ziarnistych produktów, które trzeba dokładnie pogryźć, ponieważ w naturalny sposób oczyszczają zęby. Kluczowe jest też ograniczenie jedzenia słodyczy, zwłaszcza tych, które długo się rozpuszczają w jamie ustnej:
- krówek;
- lizaków;
- cukierków.
Działania profilaktyczne obejmują także fluoryzację wśród dzieci przedszkolnych i szkolnych.
Próchnica a higiena jamy ustnej
Prawidłowa higiena jamy ustnej jest kluczowa w procesie zapobiegania zmianom próchnicowych. Zaledwie połowa Polaków myje zęby dwa razy dziennie (rano i wieczorem), a to absolutna podstawa. Jakie jeszcze zasady warto wdrożyć, by nie pojawiła się próchnica?
- Do szczotkowania zębów warto używać past z fluorem. Optymalnie czyszczenie zębów odbywa się po każdym posiłku. Minimum to rano (po śniadaniu) i wieczorem (przed snem).
- Warto kupić nić dentystyczną i używać jej codziennie.
- Wizyty u dentysty powinny być regularne. Jeśli tylko zauważysz coś niepokojącego, umów się na konsultację.
- Nie zapominaj o prawidłowej technice mycia zębów. Za pomocą krótkich, łagodnych pociągnięć szczoteczką trzeba dotrzeć do wszystkich, nawet trudno dostępnych miejsc.
- Szczotkowanie powinno trwać 2–3 minuty (wiele osób nie wykonuje tej czynności nawet przez minutę!).
Próchnica to poważna sprawa, jednak możliwości współczesnej stomatologii na walkę z problemem nie brakuje. Bardzo istotna jest także profilaktyka. Jeśli zaobserwujesz któryś z niekorzystnych symptomów, musisz niezwłocznie skontaktować się z dentystą. Nie lekceważ problemu i działaj! Wcześnie wykryte zmiany są całkowicie odwracalne.
Może Cię także zainteresować:
- Ubytki w zębach próchnicowe i inne – sprawdź, jakie są ich rodzaje i jak wygląda stomatologiczne leczenie ubytków
- Fluoryzacja zębów u dzieci i dorosłych – czy fluor chroni zęby i zapobiega próchnicy? Sprawdź!
- Kiedy jest konieczna wymiana plomb? Trzy czynniki, które mają wpływ na ich trwałość
- Leczenie zachowawcze – na czym polega stomatologia zachowawcza?
- Pasta do zębów na opryszczkę – czy ten sposób leczenia może działać?
- Fluoryzacja w szkole podstawowej – czy powinna być szkolnym obowiązkiem?
- Hydroksyapatyt – co to jest i jak go stosować