Laterogenia, progenia, zgryz przewieszony – jak leczyć asymetrię szczęki?

Część czaszki człowieka odpowiedzialna za żucie i mówienie zbudowana jest m.in. z nieruchomych kości szczęki (górny łuk zębowy) z osadzonymi w zębodołach zębami i ruchomej żuchwy z umieszczonymi w trzonie żuchwy zębami i gałęziami aż do kąta żuchwy. Połączone są stawem skroniowo-żuchwowym. Ten niesamowity mechanizm na ogół działa sprawnie pozwalając nam jeść, komunikować się, oddychać. Kiedy z różnych przyczyn dochodzi do deformacji, powstaje asymetria, uciążliwe wady, konieczne jest wdrożenie leczenia, które usunie nieprawidłowości. Laterogenia to jedna z wielu wad zgryzu, które komplikują życie.

Człowiek nie jest idealnie symetryczny

Wizualnie człowiek jest bardzo symetrycznie zbudowany, mimo że w rzeczywistości prawa część ciała nieznacznie różni się od lewej. Te niewielkie różnice są całkiem naturalne. Dopóty, dopóki wyraźnie nie odbiegają od normy, pozwalają na prawidłowy rozwój i nie zaburzają w żaden sposób funkcjonowania organizmu. Dopiero znaczna asymetria, przesunięcie lub dysproporcja, kiedy część ciała jest widocznie większa od drugiej, sprawia, że pacjent odczuwa dyskomfort. Poza brakiem akceptacji dla własnego wyglądu takie wady powodują wiele problemów ze zdrowiem.

Ogólny podział wad zgryzu względem płaszczyzn

Jedna z klasyfikacji wad zgryzu polega na porównaniu wychylenia do prawidłowego zwarcia zębów dolnych i górnych.

Wady poprzeczne to asymetria względem linii pośrodkowej:

• zgryz krzyżowy (częściowy przedni i boczny oraz zgryz krzyżowy całkowity)
• boczne przemieszczenie żuchwy (czynnościowe, morfologiczne – laterogenia),
• zgryz przewieszony (jednostronny i obustronny).

Wady przednio-tylne to nieprawidłowość względem linii czołowej:

• wady dotylne: tyłozgryz całkowity i tyłożuchwie (retrogenia),
• wady doprzednie: przodożuchwie (progenia) i przodozgryz.

Wady pionowe to:

• zgryz otwarty,
• zgryz głęboki.

Inne wady zgryzu i związki między nimi

Ortodoncja klasyfikuje wady zgryzowe jeszcze odnośnie do wysunięcia zębów w stronę języka (retruzja) oraz w stronę warg (zwane protruzją). Są jeszcze wady zębowe takie jak stłoczenia zębów i szparowatość. Wady zgryzu mają to do siebie, że rzadko występują samodzielnie.

Zgryz przewieszony łączy się z tyłozgryzem i laterogenią

Zgryz przewieszony diagnozowany jest, gdy jeden lub kilka zębów bocznych szczęki górnej (trzonowych i przedtrzonowych) wysuwa się i nie styka z powierzchniami żującymi zębów dolnych. Przyczyną mogą być wady genetyczne, wielkość języka, nierównomierne wyrzynanie się zębów stałych.

Laterogenia idzie w parze ze zgryzem krzyżowym i bruksizmem

Do doprzedniego wzrostu żuchwy dołącza najczęściej boczne przemieszczenie żuchwy (laterogenia) i powodują widoczne zmiany w wyglądzie twarzy. Wada dotyczy nie tylko wizerunku, ale powoduje też liczne kłopoty ze zdrowiem, w tym trudności z higieną jamy ustnej, w konsekwencji skutkujące próchnicą i/lub parodontozą. Powodem jej powstawania są inne wady oraz czynniki zewnętrzne w okresie niemowlęcym.

Zgryz krzyżowy często diagnozowany u dzieci

W prawidłowym ustawieniu zęby górne zawsze zachodzą nieznacznie na zęby dolne. Kiedy ta asymetria jest zbyt duża mamy do czynienia z tzw. krzywą bródką, gdy dolny łuk zębowy jest nadmiernie wysunięty a siekacze górne cofnięte. Powstaje w wyniku wad genetycznych, nieprawidłowego rozwoju w czasie ciąży, ssania kciuka i smoczka. Na szczęście dzieci mają możliwość leczenia ortodontycznego na NFZ.

Powody, dla których pacjenci poddają się leczeniu

Widoczne przesunięcia i nieprawidłowości szczęki i żuchwy to przede wszystkim źródło kompleksów i złego samopoczucia. Zniekształcenie rysów twarzy, nawet jeżeli nieznaczne, zwraca uwagę i powoduje, że pacjenci często wycofują się z życia towarzyskiego. Obniżenie pewności siebie rzutuje na całym życiu tak osobistym, jak i zawodowym. Wygląd to oczywiście nie wszystko, ale jest istotny, nie bez powodu przecież dbamy o siebie, lubimy ładnie i estetycznie wyglądać, bo wtedy inni pozytywnie nas postrzegają. Za decyzją podjęcia długotrwałego leczenia stoją także problemy ze zdrowiem, a nawet codziennym funkcjonowaniem.

Zdrowotne konsekwencje nieprawidłowego zgryzu

• Zęby szczęki i żuchwy nie łączą się, a to uniemożliwia dokładne gryzienie i żucie pokarmów. Utrudnione jest też ich połykanie. Większe kawałki, które trafiają do przewodu pokarmowego, są trudne do strawienia i powodują kłopoty z żołądkiem.
• Ustawienie zębów nie pozwala na prawidłową wymowę. Osoby z wadami zgryzu mogą seplenić, mówić niewyraźnie, nie wypowiadać niektórych głosek. To także powoduje kompleksy i lęk przed wystąpieniami.
• Powodują szybsze ścieranie się szkliwa, choroby przyzębia i zębów.
• Wywołują bóle głowy, szczęki lub żuchwy.

Jak wygląda proces leczenia ortodontycznego laterogenii

Diagnoza opiera się na szeregu badań radiologicznych przedstawiających dokładny obraz twarzoczaszki. Pierwszym etapem leczenia jest dokładne rozpoznanie. Chirurg i ortodonta muszą ze sobą współpracować, żeby ustalić, jak ma przebiegać całość terapii. Na podstawie modelu szczęki tworzy się aparat ortodontyczny, który pacjent będzie nosił nawet kilka lat. Jego zadaniem jest korekcja wad kształtu i szerokości łuków zębowych. Po operacji będzie stabilizował części stawu skroniowo-żuchwowego i korygował ustawienie szczęki i żuchwy. Terapia ortodontyczna jest niewystarczająca, ale jest niezbędna.

Osteotomia żuchwy – chirurgiczny zabieg właściwy korygujący wady

Kolejnym etapem jest wykonanie wewnątrzustnego zabiegu chirurgicznego. W odpowiednich miejscach chirurg nacina kości szczęk z zębami i przesuwa je na poprawną pozycję. Łączy je i stabilizuje we właściwym ustawieniu przy pomocy tytanowych płytek i śrub. Cały zabieg jest wykonywany pod pełną narkozą. Nie zostawia widocznych na zewnątrz blizn. Po nim następuje rehabilitacja i kontynuowane jest leczenie u ortodonty. Ten zabieg zaleca się osobom ze zgryzem otwartym i głębokim, z laterogenią, retrogenią, progenią i uśmiechem dziąsłowym.

Pamiętaj! 💡

Leczenie wad zgryzu wynika nie tylko z chęci ładnego wyglądu twarzy. Przede wszystkim chodzi o zahamowanie pogłębiania się deformacji i uniknięcia coraz większego dyskomfortu oraz poprawy warunków zgryzowych rzutujących na codzienne życie. Asymetria twarzy utrudnia jedzenie, mówienie i higienę jamy ustnej.

Niedorozwój szczęki znacznie łatwiej leczyć w wieku dziecięcym, kiedy układ kostny jest bardziej plastyczny. Zęby stałe najczęściej wymagają inwazyjnej interwencji chirurgicznej. Leczenie dobiera się do rodzaju wady i niekoniecznie u każdego plan leczenia będzie przebiegał tak samo.

Tabela wad zgryzu

• Zgryz przewieszony – co to za wada zgryzu? Sprawdź, jak przebiega leczenie tej nieprawidłowości!
• Zgryz krzyżowy – czym się wyróżnia? W jaki sposób można leczyć taką wadę zgryzu?
• Jak wady zgryzu wpływają na jakość życia? Jak leczyć zaburzenia zgryzu? Oto najważniejsze informacje
• Boczne przemieszczenie żuchwy – przyczyny, rodzaje i korekta
• Krzywy zgryz – jakie są najczęstsze wady zgryzu? Jak można skorygować krzywe zęby?
• Zgryz otwarty – częsta wada zgryzu, którą z powodzeniem można leczyć. Jak się jej pozbyć?
• Krzywy zgryz u dziecka – jakie są jego przyczyny? Sprawdź, jakie wady zgryzu u dzieci pojawiają się najczęściej!