W niektórych sytuacjach zaciskanie szczęki jest normalnym objawem. Taki odruch jest niezbędny np. w procesie gryzienia. Gdy jednak zaciskanie odbywa się w sposób nieświadomy i niekontrolowany, świadczy o poważnym problemie, którego rozwiązanie wymaga udziału stomatologa, a często również psychologa. Problem ten ma swoją nazwę – to bruksizm. Dlaczego nie można go bagatelizować? Jakie mogą jego być skutki? Sprawdź już teraz!
Czym jest bruksizm?
Nazwa tego zaburzenia jest dość słabo rozpowszechniona. Problem dotyczy jednak nawet 11–21% populacji europejskiej. Mianem bruksizmu określa się wykonywanie niekontrolowanych ruchów szczęką. Charakterystyczne objawy bruksizmu to zgrzytanie zębami, zaciskanie szczęki (nawet do 10 razy mocniejsze niż przy przeżuwaniu pokarmu), przesuwanie dolnymi zębami po górnych. Często te nawyki pojawiają się w trakcie snu. Schorzenie dotyczy najczęściej osób dorosłych, w wieku 25–45 lat. U dzieci również można spotkać się z takim zaburzeniem, jednak przeważnie ustępuje ono samoistnie po wymianie zębów mlecznych na stałe.
Bruksizm – leczenie nie tylko u stomatologa
Jeszcze do niedawna problem ten był uznawany wyłącznie za chorobę stomatologiczną. Coraz częściej traktuje się go jednak także jako zaburzenie psychosomatyczne, na tle nerwowym. Takie podejście daje więcej możliwości, jeśli chodzi o leczenie bruksizmu. Podczas gdy stomatolog zajmuje się leczeniem zmian w uzębieniu pacjenta, psycholog może skupić się na kwestii wyciszenia niekorzystnych nawyków czy nauce radzenia sobie ze stresem.
Skąd bierze się bruksizm?
Przyczyny bruksizmu nie są jeszcze do końca poznane. Prawdopodobnie można mówić tu o wieloczynnikowym schorzeniu, powiązanym z wieloma innymi kwestiami zdrowotnymi. Specjaliści najczęściej łączą to zaburzenie z:
- problemami bezpośrednio związanymi z jamą ustną – np. wadami zgryzu;
- zaburzeniami hormonalnymi, np. nadczynnością tarczycy;
- chorobami układu pokarmowego;
- zaburzeniami psychicznymi i emocjonalnymi, np. schizofrenią, depresją, stanami lękowymi, ADHD, bruksizm może pojawiać się także u osób z autyzmem i zespołem Downa;
- alergiami;
- niedoborami witamin i minerałów;
- zażywaniem niektórych leków, np. psychotropowych.
Czy bruksizm jest zaburzeniem snu?
Niekontrolowane ruchy żuchwy bardzo często występują wyłącznie podczas snu. Z tego powodu Amerykańska Akademia Medycyny Snu wymienia bruksizm wśród parasomii, czyli zaburzeń snu. Ciekawostką jest fakt, że takie odruchy pojawiają się tylko w wybranych fazach – w pierwszym i drugim etapie snu wolnofalowego. Wówczas nie pojawiają się sny fabularne – można więc zakładać, że bruksizm nocny nie jest reakcją na stresujące sytuacje, o których śnią osoby cierpiące na tę dolegliwość. Jest ona jednak w pewnym stopniu powiązana ze stresem. Amerykański psychiatra Timothy Olson zauważył, że jej objawy pojawiają się najczęściej z niedzieli na poniedziałek, za to znacznie mniej jest ich w drugim i trzecim tygodniu urlopu.
Bruksizm – objawy i konsekwencje nieleczonego zaburzenia
Wykonywanie niekontrolowanych ruchów o bardzo dużej sile nacisku nie może pozostać bez wpływu na stan zdrowia. Mowa tu nie tylko o problemach z zębami. Osoby cierpiące na bruksizm często skarżą się także na inne dolegliwości. Z jakimi problemami zdrowotnymi wiąże się ta przypadłość? Do najczęstszych należą:
- rozchwianie zębów;
- ścieranie i pękanie szkliwa zębów pod wpływem nacisku;
- rany na języku i wewnętrznej stronie policzków;
- uczucie wzmożonego napięcia mięśni twarzy;
- nieprawidłowości w pracy stawu skroniowo-żuchwowego;
- bóle głowy;
- problemy z dziąsłami – choroby przyzębia, krwawienie;
- nadmierna ruchomość żuchwy;
- szumy w uszach;
- nadwrażliwość zębów.
Jak leczyć nieświadome zaciskanie zębów?
Jeśli zaniedbasz leczenie bruksizmu, problem może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Przełoży się to na pogorszenie funkcjonowania różnych obszarów organizmu, ucierpieć mogą jednak przede wszystkim twoje zęby i dziąsła. Jeśli zdarza ci się zgrzytanie zębami przez sen lub w sytuacjach stresowych, musisz najczęściej zacząć działać wielotorowo – skorzystać ze wsparcia dentysty, a często również psychologa.
Leczenie bruksizmu w gabinecie stomatologicznym
Stomatolog zajmie się przede wszystkim leczeniem objawowym, którego celem będzie zahamowanie negatywnych skutków bruksizmu. Nie rozwiąże to jednak problemu całościowo. Z niekorzystnymi nawykami pomoże ci się uporać psychoterapeuta, fizykoterapeuta lub psychiatra.
Bruksizm – szyna jako jedna z metod walki z problemem
Dentysta w pierwszej kolejności zaproponuje nałożenie szyny relaksacyjnej. Wykorzystywana w łagodzeniu objawów bruksizmu szyna zapobiega tarciu zębami żuchwy o zęby górne w czasie snu. Taka nakładka jest wykonywana na indywidualne zamówienie i dopasowana do szczęki pacjenta. Noszenie szyny jest skuteczne tylko wtedy, gdy trwa około 6 tygodni.
Bruksizm – botoks jako inna propozycja terapii
Inną często wykorzystywaną metodą jest podawanie botoksu. W przypadku bruksizmu botoks jest wstrzykiwany do żwaczy, a celem tego zabiegu jest osłabienie napięcia mięśni. To, ile zabiegów przynosi trwałe efekty, zależy od pacjenta. U niektórych wystarczą dwie serie, u innych botoks trzeba wstrzykiwać nawet kilkanaście razy.
Aparat ortodontyczny i rozluźnienie mięśni
Jeśli przyczyną bruksizmu są wady zgryzu, rozwiązanie jest dość proste. Lekarz może zalecić noszenie aparatu ortodontycznego, a jeśli w uzębieniu znajdują się ubytki – wykonanie korony protetycznej lub wypełnienia.
Jakie znaczenie ma pomoc fizykoterapeuty w radzeniu sobie ze schorzeniem? Taki specjalista pomoże ci rozluźnić zbyt napięte mięśnie. Jeśli będzie to konieczne, zajmie się również rehabilitacją stawu skroniowo-żuchwowego lub innych stawów i mięśni.
Czy ćwiczenia na bruksizm są skuteczne?
Nawet najlepszy lekarz stomatolog nie będzie w stanie całkowicie rozwiązać problemu, jeśli przyczyną zgrzytania zębami jest nadmierny stres i napięcie. Tu zaczyna się praca psychologa lub psychoterapeuty. Czasem konieczne jest także przyjmowanie leków o działaniu rozluźniającym i uspokajającym – takie środki może zapisać lekarz psychiatra.
Bruksizm a wsparcie psychologa
Jak wsparcie psychologiczne może pomóc rozwiązać problem zgrzytania zębami w nocy? Przede wszystkim specjalista pomoże ustalić przyczynę stresu. Pokaże także inne skuteczne sposoby na radzenie sobie z napięciem, odczytywanie własnych emocji, rozładowywanie złości.
Ćwiczenia, które mogą być pomocne
Czy joga lub inne łagodne ćwiczenia pomagają w zwalczaniu bruksizmu? Takie relaksujące praktyki na pewno nie zaszkodzą, warto też wykonywać specjalne ćwiczenia rozluźniające obszar mięśni żwaczy.
Jeśli twoim problemem jest nocne zgrzytanie zębami, takie ćwiczenia najlepiej wykonywać przed snem. Aby zredukować napięcie, możesz:
- szeroko otworzyć usta, a potem powoli je zamykać;
- przesuwać ruchomą część szczęki na prawo i lewo;
- wysuwać szczękę do przodu, a następnie ją cofać;
- wykonywać szczęką ruchy okrężne.
Aby ćwiczenia były skuteczne, należy je powtórzyć około 10–15 razy.
Dlaczego bruksizm wymaga leczenia?
Wiele osób przez długi czas nie zdaje sobie sprawę z tego, że występuje u nich bruksizm, zwłaszcza gdy takie niekontrolowane zgrzytanie i zaciskanie pojawia się tylko w czasie snu. Bardzo często to nie pacjent, ale bliska osoba zauważa problem. Skoro taki nawyk sam w sobie nie powoduje bólu ani dyskomfortu, to może nie warto go leczyć?
Jakie mogą być skutki choroby?
To błędny tok myślenia. Konsekwencje bruksizmu mogą być bardzo poważne i często dotyczą nie tylko zębów i dziąseł, lecz także innych narządów. Chorzy często zauważają u siebie:
- bóle kręgosłupa;
- pogorszenie ostrości widzenia;
- szumy uszne i inne dolegliwości, które w pierwszej chwili trudno w jakikolwiek sposób powiązać z tym, co dzieje się w jamie ustnej.
Na tę kwestię warto spojrzeć także od innej strony. Bruksizm często współwystępuje z chorobami i zaburzeniami psychicznymi. Można go więc traktować jako ważny sygnał ze strony organizmu i wskazówkę, by sprawdzić swój stan zdrowia również pod tym względem.
Jeśli cierpisz z powodu bruksizmu, wizyta u stomatologa najczęściej nie wystarczy. Osoby, którym zależy na trwałych efektach, powinny postawić na długofalową redukcję stresu i napięcia. Tylko w ten sposób możesz skutecznie rozwiązać problem!
Może Cię także zainteresować:
- Rozluźnij się! Poznaj ćwiczenia na bruksizm i uwolnij się od zgrzytania zębami
- Zaciskanie zębów – nie zawsze wina bruksizmu. Jak leczyć mimowolne zaciskanie szczęk?
- Bóle zębów = nerwica? Tak, to możliwe!
- Przeskakująca żuchwa – przyczyny dolegliwości i leczenie
- Mioterapia, czyli ćwiczenia mięśniowe na prawidłowy zgryz
- Ból szczęki i ból żuchwy – czy to powód, by odwiedzić stomatologa?
- Szyna relaksacyjna w leczeniu bruksizmu i zgrzytania zębami – rodzaje szyn
