Szkliwo, czyli zewnętrzna warstwa zębów, to najtwardsza i jednocześnie najbardziej zmineralizowana tkanka ludzkiego organizmu. Największym – lecz nie jedynym – zagrożeniem dla jego stanu jest próchnica. Okazuje się, że aż ponad 100 różnych czynników może wpływać na proces tworzenia szkliwa i utrzymanie jego zdrowego stanu. Niebezpiecznym schorzeniem, które objawia się ubytkami w tej tkance jest hipoplazja szkliwa. Może mieć ona charakter genetyczny, systemowy lub miejscowy. W każdym przypadku i stopniu zaawansowania potrzebuje interwencji stomatologicznej.
Niedorozwój szkliwa zębowego – co to jest?
Hipoplazja szkliwa objawia się niedoborami najtwardszej tkanki organizmu, czyli szkliwa zębowego. Jest to zaburzenie rozwojowe szkliwa typu liściowego. Na skutek jego rozwoju, tkanka może zmniejszyć swoją grubość lub całkowicie zanikać. Konsekwentnie, zęby tracą swoją naturalną ochronę przed działaniem czynników zewnętrznych. Wówczas zwiększa się wrażliwość zębów na szkodliwe działanie patogenów, bodźców termicznych i chemicznych.
Podczas rozwoju tego schorzenia, dochodzi do obniżenia stopnia twardości zębów i zwiększenia podatności na ścieranie. Hipoplazja może mieć charakter miejscowy (gdy dotyczy tylko jednego lub dwóch zębów) lub ogólnoustrojowy (objawia się na kilku lub wszystkich zębach).
Hipoplazja szkliwa – przyczyny i rodzaje
Hipoplazja szkliwa może mieć różne przyczyny. Do najczęstszych z nich należą:
- wady zgryzu;
- choroby przyzębia;
- uraz zęba mlecznego lub zapalenie tkanek okołowierzchołkowych w następstwie rozwoju próchnicy;
- dieta uboga w witaminy i minerały;
- występowanie niektórych chorób, w szczególności obejmujących układu pokarmowego;
- infekcje wirusowe i bakteryjne;
- stosowanie niektórych rodzajów leków;
- choroby metaboliczne;
- choroby tarczycy.
Hipoplazja szkliwa nie zawsze jest nabyta. Czasem pojawia się już na etapie tworzenia szkliwa. Na proces ten wpływają czynniki miejscowe, systemowe i genetyczne. Badania pokazują, że aż wśród 18-43% wcześniaków zauważa się ubytki szkliwa. Do przyczyn takiego stanu zalicza się;
- niedotlenienie;
- niedobory wapnia i fosforu;
- cukrzycę matki;
- zatrucie ciążowe;
- zakażenia;
- choroby układu moczowego.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko wystąpienia hipoplazji u dzieci są także: niska masa urodzeniowa, ciąża mnoga lub poród po terminie.
Przykładem genetycznej hipoplazji szkliwa jest Amelogenesis imperfecta. Defekt ten dotyczy zarówno zębów mlecznych, jak i stałych. Zauważalne jest wówczas znacznie cieńsze i osłabione szkliwo lub zmniejszone uwapnienie zębów. Korony mogą mieć zmienioną barwę (na matową i żółtawobrunatną, mlecznobiałą lub jasnobrunatną) lub kształt (przypominający igły lub sople lodu). W każdym przypadku szkliwo jest kruche oraz podatne na starcia i uszkodzenia.
Ubytki i erozja szkliwa u dzieci
Hipoplazja szkliwa u dzieci zdarza się stosunkowo rzadko, ponieważ do mineralizacji tkanek twardych zębów mlecznych dochodzi jeszcze przed urodzeniem. Dlatego matki w okresie ciąży powinny szczególnie zadbać o swoją dietę. Ważny jest też pierwszy rok życia malucha, gdy należy zwrócić uwagę na zawartość witamin A, D i K oraz minerałów (wapnia, fluoru, magnezu, żelaza i fosforu) w diecie dziecka. Niedorozwój szkliwa u dzieci może też wiązać się z powikłaniami po chorobach wieku dziecięcego – odrze, ospie wietrznej, płonicy lub różyczce.
Objawy hipoplazji szkliwa
Hipoplazja szkliwa może objawiać się na różne sposoby. Czasem są to jedynie zmiany widoczne pod mikroskopem, lecz często można zobaczyć je gołym okiem. Przy zaburzeniach rozwojowych szkliwa na zębach pojawiają się plamki o różnym zabarwieniu – najczęściej białym lub brunatnym. Mogą układać się liniowo lub swoim kształtem przypominać plaster miodu.
Daleko posunięty niedorozwój szkliwa może wpływać na kształt zębów. Na skutek rozwiniętej choroby, korony przybierają kształt cylindryczny lub stożkowy. Na powierzchni zębów pojawiają się bruzdy, fałdy i zagłębienia. Osłabione zęby mogą utracić punkty styczne, które łączyły je ze sobą podczas przeżuwania pokarmu. W efekcie siła zgryzu również zostaje osłabiona.
Brak wprowadzenia odpowiedniego leczenia na wczesnym stadium rozwoju tego schorzenia może doprowadzić do bardzo poważnych zmian w jamie ustnej. Niekiedy może dochodzić do zmian nie tylko na powierzchni zębów, ale też w ich głębszych warstwach (zębinie).
Leczenie hipoplazji szkliwa
Niedorozwój i niedobór szkliwa w każdym przypadku wymagają specjalistycznego leczenia. Używane do tego metody różnią się, w zależności od stopnia posunięcia zmian. Niewielkie dołki lub plamy na zębach uzupełnia się z użyciem specjalnego materiału kompozytowego. W celu przeciwdziałaniu nadwrażliwości zębów z niedorozwojem szkliwa zaleca się stosowanie produktów z zawartością fluoru. Należy jednak zachować przy tym ostrożność i ściśle trzymać się zaleceń lekarza. Nadmiar fluoru może być bowiem bardzo niebezpieczny dla organizmu.
Zabiegi, które mogą być stosowane w ramach leczenia hipoplazji szkliwa to:
- lakowanie zębów;
- fluoryzacja w gabinecie dentystycznym;
- profesjonalne wybielanie zębów;
- w przypadku nieodwracalnych zmian konieczne może być założenie licówek wykonanych z kompozytu lub porcelany.
Możesz też wspomóc specjalistyczne leczenie domowymi metodami – przede wszystkim zadbanie o prawidłową higienę jamy ustnej. Hipoplazja szkliwa zaburza naturalną barierę ochronną zębów, a więc należy przyłożyć szczególną uwagę utrzymywaniu czystości jamy ustnej. Stosowane w tym czasie środki myjące i pielęgnacyjne powinny wspierać proces remineralizacji szkliwa.
Pamiętaj, aby myć zęby przynajmniej dwa razy dziennie, przy użyciu odpowiedniej metody i stopnia twardości szczoteczki. W ten sposób usuniesz wszelki gromadzące się zanieczyszczenia oraz zminimalizujesz ryzyko rozwoju próchnicy i zalęgania się szkodliwych drobnoustrojów. Wybierz do tego szczoteczkę z miękkim włosiem, która oczyści zęby bez ścierania uszkodzonego szkliwa.
Hipoplazja szkliwa po rozpoznaniu powinna być natychmiast leczona. Całkowity brak szkliwa na zębach stałych jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem. Warto udać się do stomatologa po zauważeniu pierwszych przebarwień lub ubytków na powierzchni zębów. Wczesne rozpoznanie problemu umożliwia jego szybsze, sprawniejsze i skuteczniejsze leczenie. Pamiętaj jednak, że znacznie prościej przeciwdziałać tego typu schorzeniom. W tym celu należy przede wszystkim zadbać o prawidłową dietę i higienę jamy ustnej.
Może Cię także zainteresować:
- Fluoroza zębów – co to jest? Objawy i leczenie nadmiaru fluoru
- Pęknięte szkliwo – zagrożenie dla zdrowia twoich zębów. Dowiedz się, jak mu zapobiegać
- Erozja szkliwa – jak jej zapobiegać?
- Jak odbudować szkliwo zębów? Czy istnieją sposoby na jego wzmocnienie?
- Hipodoncja, czyli nieprawidłowości rozwojowe zębów. Genetyczny brak zawiązków zębów
- Jak wygląda zdarte szkliwo?
- Ząbkowanie — biegunka i wymioty. Czy to normalne objawy?
