Pantomogram to procedura diagnostyczna, która ma na celu ukazanie struktur kości i zębów niewidocznych gołym okiem. Choć daje ona dość dużo wartościowych informacji, nie należy wykonywać jej zbyt często. Wykonanie takiego zdjęcia wymaga użycia pewnej dawki promieniowania jonizującego, które w dużej ilości jest szkodliwe dla człowieka. Dlatego do zrobienia zdjęcia panoramicznego jamy ustnej konieczne jest posiadanie skierowania od stomatologa. Raz wykonany pantomogram zachowuje swoją ważność przez około 2 lata – o ile nie przeprowadzono w tym czasie intensywnego leczenia.
Co to jest zdjęcie pantomograficzne?
Pantomogram, RTG pantomograficzne, RTG ortopantomograficzne, OPG, zdjęcie panoramiczne zębów, zdjęcie przeglądowe, panorama zębów – wszystkie te terminy odnoszą się do tej samej procedury. Wykorzystywana jest ona w procesie diagnozy problemów zdrowotnych kości twarzoczaszki i zębów. Polega na wykonaniu prześwietlenia szczęki i żuchwy. Używa się do tego promieniowania jonizującego.
Ta nowoczesna technologia pozwala na stworzenie obrazu, na którym można wyraźnie dostrzec poszczególne struktury zdrowych i chorych tkanek. Specjalista jest w stanie dostrzec na pantomogramie poniższe elementy:
- strukturę wszystkich elementów jamy ustnej, wraz z wszelkimi nieprawidłowościami w budowie;
- kierunek wyrzynania się zębów – nawet tych jeszcze w ogóle (lub nie w pełni) widocznych gołym okiem;
- próchnicę i ubytki niewidoczne podczas zwykłego badania;
- stopień mineralizacji zębów;
- stopień zaniku kości;
- ułożenie korzeni zębów i ich potencjalne złamania;
- efekty leczenia kanałowego;
- torbiele i ziarniniaki;
- stany zapalne;
- zmiany nowotworowe;
- polipy i zapalenie zatok – choć nie jest to główna metoda diagnozy tych problemów.
Kiedy wykonuje się pantomogram? Wskazania do pantomogramu
Pantomogram to badanie, którego nie należy wykonywać zbyt często ani bez istnienia ku temu wyraźnego powodu. Dentysta może jednak zalecić udanie się na takie badanie w następujących sytuacjach:
- proces diagnostyki próchnicy i zapalenia przyzębia – w szczególności jeżeli sytuacja pacjenta wygląda na bardzo poważną;
- rozpoczęcie leczenia ortodontycznego;
- planowanie terapii protetycznej, szczególnie przy szerokim zakresie uzupełniania braków;
- ocena efektów dotychczasowego leczenia;
- planowana ekstrakcja zębów;
- kontrola uzębienia u dzieci;
- przebyte urazy;
- występowanie kamicy ślinianek – choroby związanej z nieprawidłowym wytwarzaniem śliny;
- wykluczenie schorzeń lub stanów zapalnych przed przeprowadzeniem poważniejszej operacji;
- ocena stanu stawów skroniowo-żuchwowych.
Do pantomogramu nie trzeba przygotowywać się w żaden specjalny sposób. Należy jedynie posiadać skierowanie lekarskie oraz pozbyć się z okolic głowy wszelkich metalowych przedmiotów, ponieważ mogłyby one wpłynąć na skuteczność tego badania diagnostycznego jamy ustnej.
Jak robi się pantomogram? Przebieg badania
Panoramiczne zdjęcie szczęki i żuchwy możesz wykonać w większości pracowni RTG, ale też w coraz większej ilości zwykłych gabinetów stomatologicznych. Internet jest wartościowym źródłem informacji, które pozwoli ci znaleźć dokładne placówki, w których bez problemu zrobisz zdjęcie rentgenowskie swojej jamy ustnej. Koszt takiego badania rozpoczyna się od około 20 zł i rzadko przekracza kwotę 100 zł.
Pantomogram nie powinien być powtarzany zbyt dużą ilość razy, dlatego należy odpowiednio przygotować się do tego badania. Przed jego rozpoczęciem, pacjent musi oprzeć swoje ręce, czoło i brodę na przeznaczonych do tego podpórkach. Należy też zacisnąć zęby na specjalnym uchwycie, osłoniętym oczywiście jednorazową, higieniczną nakładką. Tuż przed rozpoczęciem skanu, trzeba zamknąć usta, przełknąć ślinę i docisnąć język do podniebienia w celu niwelacji potencjalnych zaburzeń obrazu.
Specjalista ustawia urządzenie do prześwietlenia zębów w odpowiedniej pozycji, a następnie uruchamia je. Część emitująca promienie rentgenowskie wykonuje wówczas pełen obrót wokół głowy – stąd też nazwa nawiązująca do panoramy, czyli szerokiego obrazu. Proces ten trwa zaledwie kilkanaście sekund. Warto wiedzieć, że osoba wykonująca badania pozostaje w osobnym, zabezpieczonym przed promieniowaniem pomieszczeniu. Zastosowanie takiej metody dodatkowej ochrony pozwala na wykonywanie pantomogramów przez cały dzień, bez narażenia swojego zdrowia.
Gotowe zdjęcie natychmiast pojawia się na ekranie komputera. Można więc od razu zgrać je na pożądany nośnik lub wysłać mailem. Interpretacji wyników badania wykonuje lekarz zlecający je. Cały ten proces jest krótki i całkowicie bezbolesny. Nie wpływa w żaden sposób na funkcjonowanie organizmu przez resztę dnia.
Pantomogram a bezpieczeństwo pacjenta
Do wykonania pantomogramu konieczne jest użycie szkodliwego promieniowania jonizującego. Dlatego takiego zdjęcia nie wykonuje się zbyt często – i tylko na wyraźne zalecenie lekarza. W ten sposób ogranicza się ekspozycję pacjenta na działanie niebezpiecznych promieni rentgenowskich. Ich dawka w przypadku panoramicznego prześwietlenia nie jest szczególnie wysoka.
W wykonywaniu nowoczesnych, cyfrowych aparatów RTG przykłada się szczególną dbałość do bezpieczeństwa pacjentów. Urządzenia te już niemalże całkowicie wyparły przestarzałe aparaty kliszowe. Dzięki temu ekspozycja na promieniowanie jonizujące w gabinecie lekarskim jest aktualnie mniejsza niż chociażby w powietrzu podczas lotu samolotem. W ramach dodatkowego zabezpieczenia, lekarz zakłada na pacjenta specjalne ołowiowe zasłony.
Przeciwwskazania do wykonania zdjęcia pantomograficznego
W przypadku osób szczególnie wrażliwych na promieniowanie pantomografu wykorzystuje się podwójną warstwę osłon zabezpieczających. Warunkiem wykonania zdjęcia RTG zębów jest jednak sytuacja, w której korzyści z tego zabiegu przewyższają potencjalne ryzyko. Dlatego pantomogramu przeważnie nie robi się kobietom w ciąży. Nawet niewielkie dawki promieniowania mogą bowiem zaburzyć rozwój płodu w łonie matki.
Pantomograf nie powinien być stosowany na dzieciach poniżej 5 roku życia. Powodem tego jest nie tylko kwestia bezpieczeństwa, ale też konieczności ścisłej współpracy pacjenta z technikiem nadzorującym procedurą. Badanie pantomograficzne nie jest więc robione na osobach dorosłych, z którymi nie da się nawiązać kontaktu. Obejmuje to pacjentów:
- nieprzytomnych;
- niebędących w stanie utrzymać prawidłowej pozycji kręgosłupa szyjnego;
- niebędących w stanie pozostać w nieruchomej pozycji przez kilkanaście sekund – powodem tego może być m.in. choroba Parkinsona lub występowanie tików nerwowych;
- cierpiących na niektóre rodzaje zaburzeń psychicznych, które uniemożliwiają sprawną komunikację i stosowanie się do poleceń.
Pantomogram to zdjęcie RTG jamy ustnej, które pozwala dostrzec struktury niewidoczne gołym okiem. Jest to cenne narzędzie diagnostyczne stosowane podczas leczenia stomatologicznego, ortodontycznego i protetycznego. Pantomogram pozwala jednoznacznie ocenić stan zębów i szczęki oraz uniknąć niebezpiecznych błędów diagnostycznych. Do wykonania takiego zdjęcia należy jednak zawsze mieć skierowanie od lekarza, ponieważ nadmierna ilość promieniowania jest szkodliwa dla ludzkiego organizmu. Zastosowanie dodatkowych metod bezpieczeństwa sprawiają, że nie jest do groźna procedura wśród większości osób.
Może Cię także zainteresować:
- Rak migdałka podniebiennego – rozpoznanie i leczenie
- Ślinotok – skąd się bierze nadmierne wydzielanie śliny i jak z nim sobie poradzić?
- Zębiak – łagodny nowotwór jamy ustnej. Objawy i leczenie
- Sanacja jamy ustnej – proces stomatologiczny, który może wymagać zastosowania różnych metod leczenia zębów
- Wkład koronowo-korzeniowy – co powinno się o nim wiedzieć?
- Zwichnięta żuchwa – skąd się bierze? Objawy i leczenie
- Ile korzeni ma ząb 6 górna? Poradnik dla pacjentów
